Voor wat hoort wat

Preface

De staat speelt in België steeds vaker een rol in het “aanwijzen van winnaars en verliezers”.

Ze stuurt niet enkel ondernemingen, maar biedt bepaalde ondernemingen een fikse voorsprong. Namelijk via een publieke tussenkomst daar waar langdurige private financiering het laat afweten. Commerciële dienstverlening en de daaraan gekoppelde private investeringen zullen namelijk slechts aanvatten wanneer investeerders oordelen dat het verwachte rendement behoorlijk nabij is. Vaak dienen start-ups echter nog te experimenteren, het zogenaamde proces van “trial & error”. En daar wensen private investeerders, doorgaans enkel geprikkeld door snelle opbrengsten, niet op in te zetten => te weinig winstprospectie en een te hoog risico vormen voor de private investeerder namelijk geen goede combo.

De door de overheid aangereikte hand vindt plaats in de vorm van publieke investering/financiering:

• het verlenen van subsidies
• privaat-publieke samenwerkingen
• zachte leningen
• waarborgen
• belastingvoordelen

Deze worden ondermeer toegekend via de investeringsvehikels van de overheid als er o.a. zijn PMV* en LRM**. Maar langs de private incentives die de overheid biedt, vindt men o.a. het gigantische belastingvoordeel van de KMO Tax Shelter terug, met als doel onderkapitalisatie van start-ups*** tegen te gaan. Men roomt hierbij het risico van de private investeerder af tot in sommige gevallen maar liefst 51,50% van het ingelegde kapitaal (alsook zonder beurstaks ;)).

Met zulke incentives stuurt de overheid als het ware de markt, en de slogan “If you want to change your tax, change your facts” kent in de KMO Tax Shelter voor private investeerders werkelijk niet zijn gelijke.

Voor wat …

Laat me duidelijk voorop stellen dat dit het doel is van een overheid binnen de “vrije” markt, het tegemoetkomen aan tekortkomingen, verzuchtingen, of alsnog gebreken binnen de markt.

Alsook en in kleinere mate dient een overheid zich van zijn taak te kwijten de omkaderende wetgeving te formuleren waarbinnen deze markt mag en kan opereren.

Met zulke ter beschikking stelling van zogenaamd “geduldig kapitaal” worden innoverende ondernemingen afgeschermd van het verlangen naar snelle winsten of een M&A en de hierbij gepaard gaande opbrengsten in de vorm van dividenden of cash-outs door de gemiddelde aandeelhouder (private equity i.v.v. Business Angels).

Allemaal goed en wel, maar het voorname voor deze overheid moet zijn om deze geïnvesteerde gelden (risico’s) later ook te zien opduiken aan de opbrengstenzijde van de overheid in de vorm van een eerlijk deel van de resterende winst (beloningen). Is het domweg geld pompen in start-ups nu echt een beter idee dan het toekennen van een belastingkorting voor rechtstreekse investeringen in R&D of de ondersteuning van de ontwikkeling van human capital binnen een start-up ? Kan een aanbesteding voor jonge bedrijven niet veel leerrijker blijken dan een zoveelste subsidie ?

Is het de taak van een overheid het speelveld gelijk trekken tussen oude vennootschappen (welke reeds grote sunk costs achter zich hebben liggen) en nieuwe vennootschappen (welke voor gigantische opstartkosten/soon to be sunk costs staan). Dit simpelweg om ze op gelijke voet te plaatsen? Waarom verdienen de grote vennootschappen geen zelfde belastingvoordeel … kunnen ze niet veel sneller innoveren of zijn ze te log/conservatief? In deze tijden is de sleutel van succesvolle bedrijven zichzelf constant opnieuw uit te vinden … dus niet enkel gedurende de start-up fase. Bij kleine, innovatieve start-ups bestaat er in de beginfase nu eenmaal steevast de nood en de uitdaging om aan cash te geraken. Maar indien je je opgeëiste plaats binnen de markt wilt behouden zal deze nood aan cash niet aflaten en kan/moet de overheid ook daar wel of niet te hulp schieten ? Een correcte allocatie van gelden lijkt me meer dan ooit aan de orde!

FYI : de overheid intervenieert dus aan de aanbodzijde via subsidies, belastingvoordelen, etc. … maar vergis je niet, ook langs de vraagzijde springt de overheid tussen. Men zal met name als consument worden geleid naar bepaalde leveranciers via nieuwe reglementering, zoals er bijvoorbeeld waren de boom in zonnecelpanelen door subsidies en de boom in groene woningen door tax incentives.

… hoort wat

Hoe kunnen deze publieke investeringen tijdens de opstart van een onderneming zich na verloop van tijd (gedurende de mature fase van een bedrijf) reflecteren in het plukken van de vruchten door deze zelfde overheid. Welke oplossingen kunnen er aangereikt worden om de belastingkloof (verschil tussen werkelijke belastingontvangsten en geïnde belastingen … afgeroomd via buitenlandse ventures, transfer pricing****, etc. …) te dichten?

Verschillende oplossingen werd aangebracht door de bekende econome Mariana Mazzucato in haar boek “De ondernemende staat. Waarom de markt niet zonder overheid kan” :

• een constante stroom van royalties door zulke publiek gesteunde bedrijven aan de overheid en hiermee een staatsinvesteringsfonds opzetten. Zulke zogenaamde SWF’s (Sovereign Wealth Funds) zullen de toekomstige machthebbers zijn binnen de “vrije markt”. Denk maar aan volgende uiterst succesvolle die op heden schitterende rendementen behalen en dermate omvangrijker worden :

1. via olie — Noorwegen, Verenigde Arabische Emiraten, Koeweit, Rusland en Qatar 2. via fiscale inkomsten — Australië en Singapore 3. via reserves — China en Hongkong

• een participatie voor de overheid binnen zulke bedrijven, een zogenaamd “Golden share” : deze kaartte ik reeds aan in een voorgaande blogpost
• een ter beschikking stelling van inkomensafhankelijke leningen en subsidies, waarbij terugbetalingen en intresten aan de orde zijn bij het behalen van bepaalde targets

Het is naar mijn mening dan ook het opstellen van zulke kosten-baten analyses van de publieke investeringen die op heden ontbreken en het gezegde “voor wat hoort wat” hier voorlopig niet doet gelden.

Footnote(s)

*PMV : Participatie Maatschappij Vlaanderen

**LRM : Limburgse Reconversie Maatschappij

***Sinds kort werd er ook een KMO Tax Shelter in het leven geroepen voor investeringen in scale-ups.

****heel vaak winstverschuivingen naar plekken waar de fiscale druk lager is